Droom je van een pensioen onder de Spaanse zon, of heb je de koffers al gepakt? Het is een heerlijk vooruitzicht: tapas, siësta's en een mild klimaat. Maar hoe zit het financieel? De Nederlandse overheid betaalt je AOW-uitkering in principe gewoon door in Spanje. Toch zijn er een aantal fiscale en administratieve valkuilen die je absoluut wil vermijden.
In deze blog duiken we de diepte in, gebaseerd op de regels van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) en de Rijksoverheid, zodat jij zorgeloos kunt genieten van je oude dag.
Wat is de AOW precies?
De Algemene Ouderdomswet (AOW) is het basispensioen van de Nederlandse overheid. Iedereen die in Nederland heeft gewoond of gewerkt, bouwt dit op. Het is een 'volksverzekering'. Dit betekent dat het niet uitmaakt hoeveel je verdiende; het gaat erom hoeveel jaren je in Nederland verzekerd was.
Neem ik mijn AOW mee naar Spanje?
Het korte antwoord is: Ja. Spanje is lid van de Europese Unie (EU). Binnen de EU mag je jouw opgebouwde AOW-pensioen gewoon meenemen zonder dat de hoogte wordt aangepast aan de levensstandaard van het land (de zogenoemde woonlandfactor is hier niet van toepassing voor de basis AOW).
Er zijn echter vier belangrijke pijlers waar je rekening mee moet houden:
1. De opbouw van je AOW (Het 'pensioengat')
Je bouwt AOW op in de 50 jaar voordat je de AOW-leeftijd bereikt. Voor elk jaar dat je in die periode niet in Nederland woonde of werkte, wordt je AOW gekort met 2%.
- Woon je al in Spanje vóór je AOW-leeftijd? Dan bouw je vanaf het moment van uitschrijving in Nederland geen AOW meer op. Mis je bijvoorbeeld 5 jaar? Dan krijg je levenslang 10% minder AOW.
- Tip: Je kunt je vrijwillig verzekeren bij de SVB om dit gat te dichten. Dit moet je wel binnen één jaar na vertrek uit Nederland regelen.
2. Medische zorg: Het CAK en formulier S1
Dit is een punt waar veel mensen zich in vergissen. Als je AOW ontvangt en in Spanje gaat wonen, ben je meestal niet langer verzekerd via een Nederlandse zorgverzekeraar, maar ook niet zomaar via de Spaanse.
Omdat Spanje een EU-land is, word je een verdragsgerechtigde:
- Je meldt je aan bij het CAK in Nederland.
- Het CAK houdt een verdragsbijdrage in op je AOW-uitkering (dit vervangt je zorgpremie).
- Je ontvangt het formulier S1 (voorheen E121) van het CAK. Hiermee schrijf je je in bij de Spaanse ziekenfonds (Seguridad Social).
- Je hebt dan recht op medische zorg in Spanje volgens het Spaanse pakket.
3. Belastingen: Voorkom dubbele heffing
Inkomsten worden in principe belast in het land waar je woont. Maar omdat de AOW uit Nederland komt, wil de Nederlandse belastingdienst vaak ook een graantje meepikken (loonheffing).
Gelukkig is er een belastingverdrag tussen Spanje en Nederland. Meestal mag Spanje belasting heffen over je pensioen als je daar officieel woont. Om te voorkomen dat de SVB toch loonheffing inhoudt in Nederland, moet je bij de Nederlandse Belastingdienst een 'Vrijstelling loonheffing' aanvragen. Zodra de SVB deze verklaring heeft, betalen ze je AOW bruto uit en regel je de belastingen in Spanje.
Let op: Voor overheidspensioenen (ABP) gelden vaak andere regels. Laat je hierover adviseren door een fiscalist.
4. AIO (Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen)
Ontvang je in Nederland een AIO-aanvulling omdat je AOW en overige pensioen onder het sociaal minimum liggen? Houd er dan rekening mee dat deze aanvulling stopt zodra je permanent in Spanje gaat wonen. De AIO is bedoeld voor mensen die in Nederland wonen.
Checklist: Wat moet je regelen?
- Meld je verhuizing: Geef je nieuwe adres tijdig door aan de SVB. Doe dit idealiter 4 weken voor vertrek.
- DigiD: Zorg dat je een werkende DigiD hebt met sms-controle of de app voordat je vertrekt. Dit is je levenslijn met de Nederlandse overheid vanuit het buitenland.
- Bewijs van in leven zijn: Woon je in Spanje? Dan stuurt de SVB je jaarlijks een formulier 'Bewijs van in leven zijn'. Laat dit invullen door een officiële instantie (zoals de gemeente of notaris in Spanje) en stuur het terug, anders stopt je uitkering.
- Rekeningnummer: De SVB maakt AOW over naar elk IBAN-nummer. Een Spaanse rekening is handig voor je vaste lasten daar, maar je Nederlandse rekening aanhouden mag ook.
Samenvatting
Je kunt je AOW zonder zorgen meenemen naar Spanje. De valkuilen zitten vooral in de zorgverzekering (via het CAK) en het correct regelen van de belastingvrijstelling in Nederland. Heb je gaten in je opbouw omdat je al eerder in het buitenland woonde? Dan valt je uitkering lager uit. Bereid je goed voor, zodat je in Spanje niet voor financiële verrassingen komt te staan.
Veelgestelde vragen
Hoeveel AOW krijg ik als ik samenwoon in Spanje?
De regels voor samenwonen zijn in het buitenland hetzelfde als in Nederland. Woon je alleen? Dan krijg je het hogere bedrag (voor alleenstaanden). Woon je samen met een partner? Dan krijg je beiden 50% van het minimumloon (het gehuwdenpensioen). De SVB controleert ook in Spanje of je samenwoont.
Moet ik mijn AOW opnieuw aanvragen in Spanje?
Nee, niet als je het al ontvangt. Ontvang je nog geen AOW en woon je al in Spanje? Dan moet je het zelf actief aanvragen. Je krijgt geen automatische brief. Je vraagt dit aan via de Spaanse pensioeninstantie als je daar ook gewerkt hebt, of direct online via de SVB (met je DigiD) als je nooit in Spanje hebt gewerkt.
Kan ik in Spanje naar de dokter met mijn Nederlandse zorgpas?
Als je in Spanje woont, lever je jouw Nederlandse zorgpas in. Je schrijft je in bij het Spaanse ziekenfonds via het S1-formulier (via het CAK). Je krijgt dan een Spaanse zorgpas (Tarjeta Sanitaria) voor zorg in Spanje. Ga je tijdelijk op vakantie naar Nederland? Dan kun je via het CAK de EHIC-pas aanvragen voor spoedeisende zorg in Nederland.